Ik werk aan een nieuw boek over het raadselachtige leven van Margaretha Jacoba de Neufville, een van de belangrijkste en populairste schrijfsters van de eerste helft van de negentiende eeuw. Scherp en ook wel geestig schreef De Neufville over geschiedenis en over de maatschappij van haar eigen tijd, met veel aandacht voor de rol van de vrouw. Maar het grootste deel van haar eigen leven is gehuld in nevelen – bewust of niet?

De plek van vrouwen
Margaretha Jacoba de Neufville (1775-1856) stamde uit een voorname Amsterdamse familie. Ze observeerde de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen van haar tijd van heel dichtbij en was niet bang haar mening daarover te geven. Zo passeert in haar werk de hele geschiedenis van haar tijd de revue, van de Bataafse revolutie, de Franse tijd en Napoleon tot de inhuldiging van koning Willem I en de afscheiding van België. De plek van vrouwen in de geschiedenis en de maatschappij behoort tot de belangrijkste thema’s in haar werk. Haar meest gelezen roman, De kleine pligten, die zich vooral afspeelt in het Amsterdam van de Franse tijd, heeft als hoofdthema de taken van vrouwen, die in hun betekenis niet onderdoen voor die van mannen, al zijn ze dan anders.

Mannenbezigheden
Zelf worstelde De Neufville wel met haar rol als vrouw, zo blijkt uit de bewaard gebleven dagboeken uit haar jonge jaren, waarin ze zichzelf typeert als onaantrekkelijk en kreupel, met een grote belangstelling voor ‘mannenbezigheden’. Als een rode draad door de dagboeken loopt haar liefde voor de minder welgestelde Henri Smissaert, met wie ze van haar vader niet mocht trouwen. Trouwen zou Margaretha de Neufville uiteindelijk nooit, en over haar latere leven is maar weinig bekend.

Verborgen leven
In het boek duik ik daarom de archieven in, op zoek naar het verborgen leven van Margaretha de Neufville. Want de aandacht die De Neufville had voor de plek van vrouwen in de geschiedenis en in haar eigen tijd, de kritische manier waarop ze reflecteerde op genderrollen en de maatschappelijke orde, en de openhartige toon waarop ze schreef over het ongemak dat ze daar zelf soms bij voelde – spectaculair voor een vrouw in die periode – maken haar ook nu een relevante en boeiende figuur.

Letterenfonds
Het boek zal verschijnen bij uitgeverij Van Oorschot. Het komt tot stand met subsidie van het Nederlands Letterenfonds.

Afbeelding: Portret van de zestienjarige Elisabeth de Neufville, dat wel wordt toegeschreven aan haar tante Margaretha Jacoba de Neufville, in het bezit van de Van de Poll-Wolters-Quina Stichting.